رقص ایلامی/هه لپه رکه

 رقص کردی را یک رقص رزمی می‌دانند که دارای صلابت و متانتی خاص بوده و یادآور یکپارچگی این مردمان غیور در تمامی ادوار می‌باشد .رقص‌های ایلامی معمولا به صورت دسته جمعی انجام می‌شود . رقص‌های ایلامی پیوندی ابدی با موسیقی کردی دارد و ایلامیان با استفاده از سازهای محلی همچون « دو زله » و «بلور» به رقص و پای کـوبی می‌پردازند .
رقص ایلامی انواع مختلفی دارد و همچنین در شرایط متفاوتی انجام می‌شود و هر یک از این رقص‌ها نشانگر نماد یا هدفی هستند . این گونه رقص‌ها به صورت‌های مختلفی اجرا می‌شوند . معمولا در مراسم‌های عروسی و... رقص‌های دو دسماله و یا  خان امیری انجام می‌گیرد .
با توجه اتحاد و یکپارچگی که در بین مردمان کرد وجود دارد رقص‌های مناطق دیگر کرد نشین وارد مجموعه رقص‌های ایلامی شده است . از جمله این گونه رقص‌ها که وارد سایر رقص‌های ایلامی شده است رقص‌های سیپی ( رقصی تند که منشا آن منطقه بوکان است ) ، گه ریان ( در زبان کردی به معنا گشت و گذار و این رقص شروع آهسته دارد و کم کم تند می‌شود و مربوط به مناطق مهاباد است . )
اهمیت رقص ایلامی بر فرهنگ منطقه :
با توجه به گسترش و جایگزینی فرهنگ‌های بیگانه با فرهنگ اصیل ایلامی رقص می‌تواند یکی دیگر از راهکار‌های تقویت فرهنگ باشد بدین صورت که با اجرای این رقص‌ها در مراسم و شرح آن برای نسل جدید و با (اتکای به سایر راهکار‌ها که در مقاله تقویت فرهنگ ایلام اشاره شده مانع گسترش فرهنگ‌های بیگانه در استان شویم . )

اسامی رقص های ایلامی
خان اميري:
اين رقص نيز با ريتمي تند همراه استو در آن دستي از هم باز و در بالا قرار مي‌گيرد و حلقه‌اي بازتر و فراختر مي‌سازد وبيشتر تناسبي است بين حركت دستها و پاها اين رقص كه در آن گونه‌اي خودنمايي و غرورخاني نيز ديده مي‌شود تداعي‌كننده پيروزي و پرواز پرندگان را در خاطر مي‌آورد.

سه جار:
اين نوع رقص با ريتم آرام و گاها تنداست كه همان طور كه از اسمش بر مي‌آيد به معني سه بار (سي در رسم الخط كردي ) استكه در آن سه حركت پا و سه حركت به جلو وجود دارد و به گونه‌اي يادآور عدد مقدس سهدر فرهنگ فلكلوريك كردهاست. اين نوع رقص به تازگي در بين جوانان ايلامي رواج پيدا كرده است


شه لايي:
اين رقص را كه با ريتم لنگ اجرامي‌شود مي‌توان يك تراژدي شكست دانست در اين رقص قدمها لنگان لنگان برداشته مي‌شوندتا شكست در برابر چشمان حضار ترسيم گردد و در ترسيم اين مصيبت كسي زبان به سخننگشايد.
 
زه‌نگي يا زندي:
در اين رقص رقصندگان يك قدم بهجلو گذاشته و سپس يك قدم به عقب مي‌روند و اين حالت تا پايان ادامه مي‌يابد در اينرقص ضرورت احتياط، دورانديشي و تجزيه و تحليل عملكرد از جانب انسان به تصوير كشيدهمي‌شود، در واقع در اين رقص سنجيده گام برداشتن تبليغ مي‌گردد.


لب لان:
اين رقص با ريتمي نرم و آهسته پس ازفتاح پاشا اجرا مي‌شود و مي‌توان در آن لزوم تنوع در زندگي را مشاهده كرد، پس ازاجراي پر جنب و جوش رقصها گه‌ريان، پشت پا، هه لگرتن و فتاح پاشا به ضرورت،رقصندگان لب لان مي‌رقصند تا كمي استراحت كرده و تجديد قوا كنند رقص لب لان در واقعانسان را از غلبه احساسات زودگذر نهي كرده، وي را پس از طي مرحله ضروري شور و مستيبه قلمرو تفكر دور انديشي و باز نگري رهنمون مي‌سازد در اين رقص، شركت كنندگانآرامش خاصي را احساس مي‌كنند.

چه‌پي:
چه‌پي همانطور كه اسمش پيداست به معنايچپ مي‌باشد ملودي اين آهنگ با وزن دو تايي اجرا شده و در بيشتر مناطق كردنشين ازجمله كرمانشاه، كردستان، سنجابي و ايلام بسيار از آن استقبال مي‌شود. فلسفه اين رقص قوت بخشيدن به قسمت چپ بدن مي‌باشدچرا كه معمولا قسمت چپ بدن در انجام امور روزمره نقش كمتري داشته و به مرور زمانتنبل مي‌شود و براي استفاده متعادل از تماميت جسماني همواره بايد بكارگيري اعضاءسمت چپ بدن آنها را تقويت كرد. به همين منظور در رقص چه پي قسمت چپ بدن تحركبيشتري يافته و از خمودگي خارج ميگردد، در منطقه كرمانشاه بيشتر زنها از اين رقصاستقبال مي‌كنند.

هه‌لگرتن:
هه‌لگرتن در لغت به معناي بلند كردنچيزي مي‌باشد، اين رقص بسيار پر جنب و جوش و شاد اجرا مي‌شود كه با شور و جنب و جوشبسيار به سوي هدف روانه است.
ريتم تند ملودي مخصوص اين رقص هر گونه كسالت وخمودي را نفي كرده و بر اهميت نشاط و هدفمندي در زندگي تاكيد دارد.

فتاح پاشايي:
فتاح از نظر لغوي به معني جنبش وپايكوبي است، ملودي اين رقص در سر تا سر مناطق كردنشين به شكلي يكنواخت و با ريتمي تنداجرا مي‌شود و لذا اين رقص بسيار پر جنب و جوش مي‌باشد بيشتر مردم كرد از اينرقص استقبال مي‌كنند. اين رقص نشانگر انساني است كه به شكرانه كسبموفقيتها و استفاده از نعمتهاي خداوندي خوشحالي خود را به نمايش گذاشته است. اين نوع رقص محلي در استان ايلام نيز مورد استقبال قرار دارد


‪گه‌ريان:
گه‌ريان در زبان كردي به معني گشت وگذار و راه رفتن بوده و حركات مختص اين رقص نيز معناي گشت و گذار در ذهن تداعيمي‌كنند.گه‌ريان داراي دو مقام بوده كه يكي متعلق به مناطقروستايي و ديگري مناطق شهري مي‌باشد اين رقص نرم و آهسته و با لطافتي خاص شروع شدهو به تدريج تندتر مي‌شود.ملودي مربوط به اين رقص با تنوع در ريتم و نوساناتيدر اجرا تا پايان ادامه مي‌يابد.
در اين رقص در واقع تاثير گشت و گذار در زندگيكردها به نمايش گذاشته مي‌شود و تنوع ريتم در اين رقص گوياي تجربياتي است كه در گشتو گذار به دست مي‌آيند و مي‌توان گفت اين رقص زيبا تبليغي است براي خوب نگريستن دراشياو طبيعت.
اين رقص زندگي با فراز و نشيب و زير و بم هايش بهتصوير كشده شده و بر ضرورت بينايي و كسب تجربه براي رويارويي با رودخانه پر تلاطمزندگي تاكيد مي‌شود.
اين رقص، رقصندگان را براي رقصهاي پر تحرك تر بعديآماده مي‌كند، تقريبا در كل مناطق كردنشين ملودي اين رقص به شكلي يكسان نواختهمي‌شود و در اين رقص نخستين حركت با پاي چپ آغاز شد و حركت پاي ديگر همواره با سرضربهاي دهل كه معمولا با ريتم دو تايي اجرا مي‌شوند عوض مي‌شود.

پشت پا:
پشت پا رقصي است كه كمي تندتر ازگه‌ريان اجرا شده و در بيشتر مناطق كردنشين مخصوص مردها مي‌باشد رقص پشت پا همانطوركه از نامش پيداست انسان را به هوشياري و به كارگيري تجارب مي‌خواند تا مبادا شخصدر زندگي از كسي پشت پا بخورد.